CIDT&C Corpus of Ioannes Dantiscus' Texts & Correspondence

List #3094

[Ioannes DANTISCUS] do [Stanisław HOZJUSZ (HOSIUS)]
[Heilsberg (Lidzbark)], 1547-05-27

Regest polski: Dantyszek, ufając Samuelowi Maciejowskiemu, opisał mu na własnoręcznie zapisanej karcie, dołączonej do listu, sytuację panującą w Prusach Królewskich. Prosi, aby adresat wspólnie z Maciejowskim przekazali królowi Zygmuntowi I te spośród zawartych tam wiadomości, które uznają za stosowne. Zastrzega przy tym stanowczo, aby treści załącznika nie udostępniać nikomu innemu, przede wszystkim dlatego, że opiera się bardziej na podejrzeniu niż niewątpliwych danych. Jak pisał już kilkukrotnie, na dworze znajdują się osoby, które natychmiast przekazują zarówno wiadomości, jak i domysły tym, których tożsamość została wskazana we wspomnianym załączniku.

Cytując ustęp z Pierwszego listu do Tymoteusza, Dantyszek ubolewa, że wielu ludzi odstępuje od wiary i staje się coraz bardziej skłonnych do podstępu oraz obłudy. Z tego powodu życie staje się dla niego coraz bardziej nieznośne i pragnie odejść w miłosierdziu Boga.

Zwraca uwagę, że posłowie Prus Królewskich [Tiedemann Giese, Achatius von Zehmen (Achacy Cema), Johann von Baysen (Jan Bażyński), Johann von Werden] mniej dbali o interes publiczny, a bardziej prywatny. Jeden z nich uzyskał dla siebie [w Wilnie od Zygmunta Augusta] obietnicę nadania dwóch wsi, drugi – nie wiadomo co. Powinni byli pojechać prosto na dwór królewski [do Krakowa]. Na wyprawienie posłów Dantyszek razem z kapitułą [warmińską] wydał 700 grzywien, dołożyły się też inne osoby. Pieniądze na podróż zostały roztrwonione, a droga przerwana. Dantyszek ubolewa nad stanem spraw pruskich.

Dantyszek nie sprzeciwia się przyznaniu kanonikatu po śmierci prepozyta [Pawła Płotowskiego] Konarskiemu [prawdopodobnie Krzysztofowi], o ile nie naruszy to prawa kapituły do wyboru w miesiącu ordynariusza. Prosi adresata, by o to się zatroszczył. Dantyszek zatroszczy o realizację nominacji królewskiej dla Konarskiego, kiedy zwolni się jakaś kanonia. Tymczasem prosi, aby nie podważano przyjęcia do kapituły czcigodnego starca Fabianusa Emmericha, o którym wspominał w liście z Malborka. Źle się dla Prusaków skończy, jeśli tak jak w przypadku starostów wbrew ich przywilejom będą narzucani przez dwór [królewski] kanonicy. Przyznanie prepozytury zgodnie z prawem należy do króla, ale nie jest z nią połączona kanonia. Dantyszek prosi adresata, by czuwał nad zachowaniem wspólnych praw.

Dantyszek, tak jak wspominał w liście, prosi o wsparcie starań kasztelana elbląskiego [Johanna von Baysen], aby [w sprawie starostwa gniewskiego] nie zwyciężył wojewoda płocki [Feliks Srzeński]. Jego wygrana mogłaby doprowadzić do niepokojów, których i tak w Prusach nie brakuje, a poważniejszych obawiają się od sąsiadów.

Dantyszek prosi ponadto adresata, aby wsparł prośbę Georga Scheweckego i swojego brata [Georga von Höfen] do króla, która znajduje się w liście do Samuela Maciejowskiego. W wolnej chwili niech przekaże wieści z dworu i o Alexandrze [Scultetim].

Obecnie dociera do Dantyszka niewiele wiarygodnych wiadomości. Podobno cesarz [Karol V Habsburg] wysłał do Hiszpanii elektora saskiego [Jana Fryderyka I Wspaniałomyślnego], aby przetrzymywać go tam, gdzie niegdyś więziony był król Francji [Franciszek I Walezjusz], który na pewno nie żyje. Delfin [Henryk II Walezjusz] oblega Boulogne-sur-Mer, a w Anglii dochodzi do zamieszek. Część krajan Dantyszka [gdańszczan] wierzy w pojmanie Jana Fryderyka I, a część nie. Podobno z utrapienia głodzili się przez kilka dni.

Pieniądze wypłaci adresatowi Georg Hegel. Dantyszek prosi, aby przyjął je życzliwie.

Rękopiśmienne podstawy źródłowe: